Duchowa Stolica Polski w oleśnickiej bazylice

Wykonawcy:

Andrzej Kosendiak – dyrygent Jian Hui Mo – sopran Matthew Venner – alt Maciej Gocman – tenor Felix Schwandtke – bas Chór NFM Agnieszka Franków-Żelazny – kierownictwo artystyczne Chór Chłopięcy NFM Małgorzata Podzielny – kierownictwo artystyczne Wrocławska Orkiestra Barokowa Jarosław Thiel – kierownictwo artystyczne

Program:

Marcin Józef Żebrowski Rorate coeli, Magnificat, Missa Pastoritia

Czas trwania koncertu: [80′]

Wstęp wolny

Maestro Andrzej Kosendiak podzieli się z publicznością swoją pasją odkrywania polskich dzieł muzyki dawnej. Tym razem przedstawi nam utwory czołowego rodzimego twórcy muzyki XVIII wieku – Marcina Józefa Żebrowskiego.

Kompozytor był związany z Jasną Górą, duchową stolicą Polski, a jednocześnie prężnym ośrodkiem rozwoju sztuki muzycznej. Usłyszymy jego mszę bożonarodzeniową, hymn Magnificat i antyfonę z tzw. rorat – utwory na najwyższym europejskim poziomie kompozytorskim. Żebrowski był śpiewakiem (basem), skrzypkiem wirtuozem, dyrygentem, pedagogiem i kompozytorem, a jego kariera nabrała rozpędu, gdy dołączył do kapeli w klasztorze w Częstochowie. Był prawdopodobnie pierwszym polskim twórcą drukującym swoje symfonie za granicą i jedynym rodzimym autorem concerto grosso. Miał nieszablonowe pomysły melodyczne, wykorzystywał elementy stylu neapolitańskiego i polskiej muzyki ludowej. Na festiwalowym koncercie usłyszymy jego utwory sakralne skomponowane dla klasztoru na Jasnej Górze.

Magnificat, czyli hymn do Matki Boskiej śpiewany podczas nieszporów (wieczornej modlitwy brewiarzowej), jest utrzymany w stylu włoskiej kantaty wersetowej. Zachwyca kontrastami i rozwiniętą techniką koncertującą. Uwagę zwracają w nim zarówno pełne inwencji melodycznej ustępy solowe (na czele z przepiękną arią sopranową Suscepit Israel), jak i znakomite opanowanie sztuki kontrapunktu.Rorate caeli to antyfona rozpoczynająca mszę wotywną o Najświętszej Maryi Pannie, nazywaną roratami. Je st ona odprawiana wczesnym rankiem w dni

powszednie Adwentu, czyli okresu poprzedzającego Boże Narodzenie. Pierwsze słowa antyfony „Rorate, caeli desuper, et nubes pluant justum” („Spuśćcie rosę, niebiosa, a obłoki niech wyleją Sprawiedliwego”) są prośbą o nadejście Zbawiciela. W dokonanym przez Żebrowskiego opracowaniu tej pieśni widoczne są już znamiona stylu klasycznego.Missa pastoritia ex D należy do popularnego w XVIII wieku gatunku mszy pastoralnych (dosłownie: pasterskich), przeznaczonych do wykonywania w okresie Bożego Narodzenia. W kompozycji Żebrowskiego uwagę zwracają wyraźnie zauważalne rytmy polskich tańców, zwłaszcza poloneza. Szczególnie pięknie brzmią części solowe (Domine Deus, Quoniam czy Benedictus).

Żaden z polskich zespołów muzycznych nie ma tak długiej historii i nie pozostawił po sobie tak wiele materiałów nutowych, jak kapela jasnogórska, do której należał kompozytor. Grupa istnieje od XVI wieku przy najważniejszym w kraju ośrodku religijnym. Sanktuarium z Cudownym Obrazem Matki Boskiej jest od ponad sześciuset lat celem pielgrzymek, a w okresie zaborów było miejscem podtrzymującym morale Polaków i ducha patriotyzmu. Bazylika odwiedzana przez tłumy wiernych, dostojników i koronowane głowy, potrzebowała stosownej oprawy muzycznej. Bezcenne zbiory nutowe biblioteki klasztornej, w tym twórczość Żebrowskiego, to spuścizna kulturowa, którą warto poznać.