Napój czy jogurt przyczyną raka? WHO ostrzega: aspartam to popularny słodzik, który jest „prawdopodobnie rakotwórczy”. To wywoła panikę

Agencja Reuters poinformowała, że popularny słodzik aspartam, który jest używany w większości produktów spożywczych głównie typu „light” dostępnych na rynku w lipcu ma zostać uznany za „prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi” przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC), dział badań nad rakiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).

Nie podano jednak ilości słodzika, po przekroczeniu której może on mieć właściwości rakotwórcze. IARC ocenia dany produkt jedynie pod względem jego potencjalnego zagrożenia dla zdrowia. Ustaleniem bezpiecznej dawki zajmuje się inna grupa ekspertów WHO — JECFA (Wspólny Komitet Ekspertów WHO i FAO ds. Dodatków do Żywności), a także krajowi regulatorzy. Decyzja JECFA ma zostać ogłoszona tego samego dnia, co stanowisko IARC, czyli 14 lipca br.

Zobacz także: Słodzik zamiast cukru? Te słodkie zamienniki nie pomagają schudnąć tylko tuczą

Aspartam jest dopuszczony do stosowania przez organy regulacyjne na całym świecie, a główni producenci żywności i napojów przez dziesięciolecia bronili stosowania tego składnika. IARC potwierdza, że jej decyzja opiera się na analizie 1300 badań na temat aspartamu. Wymienienie słodzika jako potencjalnego czynnika rakotwórczego ma zmotywować naukowców do dalszych badań, które pomogą organom regulacyjnym, konsumentom i producentom wyciągnąć bardziej zdecydowane wnioski.

Odkryty w 1965 roku przez amerykańskiego chemika Jamesa Schlattera aspartam (oznaczany jako E 951) to popularna substancja słodząca, którą wykorzystuje się w większości produktów spożywczych od napojów i jogurtów po gumy do żucia, a także leki i wyroby medyczne. Jako zamiennik cukru jest on również stosowany przez osoby na dietach odchudzających oraz chore na cukrzycę, ponieważ niemal nie zawiera kalorii i ma zerowy indeks glikemiczny. Jest przy tym około 200 razy słodszy od cukru, dzięki czemu wystarczy niewielka ilość, aby nadać odpowiedni smak potrawie.

Znajdziemy go m.in. w kolorowych, słodkich napojach gazowanych, również typu cola, wyrobach cukierniczych, deserach, cukierkach, płatkach śniadaniowych, a nawet lekach takich jak bezcukrowe tabletki czy syropy na kaszel. Można go również kupić w postaci pastylek lub proszku i stosować jako zamiennik cukru do wyrobu domowych wypieków czy słodzenia kawy i herbaty.

Obok aspartamu również inne sztuczne substancje słodzące takie jak sacharyna, sukraloza i neotam zostały zatwierdzone przez komitet ekspertów WHO ds. dodatków do żywności. FDA zatwierdziła również stosowanie trzech rodzajów słodzików pochodzenia roślinnego i owocowego, w tym ekstraktów uzyskanych z rośliny stewii czy grupy białek zwanych taumatyną.

FDA dopuszcza dzienne spożycie aspartamu na poziomie 50 miligramów na kilogram masy ciała dziennie, natomiast europejski organ regulacyjny zaleca nieco niższe na poziomie 40 mg/kg/dzień. JECFA (Wspólny Komitet Ekspertów WHO i FAO ds. Dodatków do Żywności) wyliczył, że według tych limitów osoba dorosła ważąca 60 kg musiałaby wypijać codziennie od 12 do 36 puszek dietetycznego napoju gazowanego – w zależności od ilości aspartamu w napoju – aby być narażona na ryzyko rozwoju nowotworu. W związku z tym uznał określone dawki za bezpieczne.

Wiele wcześniejszych badań sugerowało jednak, że sztuczne słodziki takie jak aspartam mogą mieć związek z rozwojem nowotworów u ludzi. W zeszłym roku badanie obserwacyjne przeprowadzone we Francji wśród 100 tys. dorosłych osób wykazało, że u osób, które spożywały większe ilości sztucznych słodzików – w tym aspartamu – istniało wyższe ryzyko zachorowania na raka.

Decyzje IARC wzbudzają kontrowersje głównie ze względu na to, że opinie agencji są oparte na sile dowodów, a nie na tym, jak faktycznie niebezpieczna jest substancja. Podobnie jak aspartam za czynnik „prawdopodobnie rakotwórczy” zostało przez nią uznane „pole elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej” związane z używaniem telefonów komórkowych. Oznacza to, że istnieją ograniczone dowody na to, że może ono powodować raka u ludzi, jednak wystarczające dowody w postaci badań przeprowadzonych na zwierzętach lub mocne dowody oparte na właściwościach badanej substancji.

Producenci żywności obawiają się, że opinia IARC może wprowadzać konsumentów w błąd.

– IARC nie jest organem zajmującym się bezpieczeństwem żywności, a ich przegląd aspartamu nie jest naukowo kompleksowy i opiera się w dużej mierze na szeroko zdyskredytowanych badaniach – powiedziała Frances Hunt-Wood, sekretarz generalna Międzynarodowego Stowarzyszenia Słodzików (ISA).

Producenci mają obawy co do decyzji WHO, ponieważ zastąpienie aspartamu w produktach słodzikami innego rodzaju wiąże się z kosztami oraz zmianą receptur. Zamienniki mogą zmieniać smak, właściwości czy datę przydatności produktu do spożycia. Jednak w ostatnich latach sprzedaż napojów gazowanych oraz słodkich potraw i tak systematycznie spada, ponieważ konsumenci stali się bardziej świadomi, czytają etykiety i wybierają produkty o mniejszej zawartości cukru oraz sztucznych dodatków również takich jak sztuczne słodziki. Kierują się przy tym nie tylko chęcią zachowania szczupłej sylwetki, ale również kwestią zdrowia swojego i swojej rodziny.