PSSE z informacją dla przedsiębiorców w sektorze spożywczym. O co chodzi?

Prowadzanie produkcji i sprzedaży żywności z gospodarstwa rolnego wypisuje się w strategie poprawy jego efektywności ekonomicznej. Jeden ze sposobów takiego zwiększenia dochodów jest produkcja i sprzedaż produktów roślinnych i zwierzęcych nieprzetworzonych i przetworzonych wyprodukowanych w gospodarstwie np. w ramach rolniczego handlu detalicznego.

Rolniczy Handel Detaliczny (RHD) jest formą działalności związaną z produkcją i zbywaniem żywności przez rolników. Podmioty w tym rolnicy prowadzący gospodarstwa rodzinne mogą rozpocząć działalności w ramach takiego handlu po uprzedniej rejestracji u Powiatowego Lekarza Weterynarii lub Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek do ww. organów urzędowej kontroli żywności. Zgodnie z przepisami art. 61 i 63 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia – przedsiębiorca zajmujący się produkcją lub obrotem żywność jest zobowiązany do rejestracji i uzyskania zatwierdzenia. We wniosku dot. rejestracji należy określić m. in. rodzaj i zakres działalność, która ma być prowadzona, w tym rodzaj żywność, która ma być przedmiotem produkcji lub obrotu. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie o wpisie do ewidencji gospodarstw rolnych. Wpis zakładu do rejestru nie podlega opłacie. Natomiast zgodnie z art. 103 ust 4 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywieniu, kto prowadzi działalności w zakresie produkcji lub obrotu żywnością bez złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów (….), podlega karze pieniężnej.

W ramach rolniczego handlu detalicznego można sprzedawać surowce pochodzenia roślinnego (zboże, warzywa, owoce, zioła), zwierzęcego (surowe mleko, śmietanę, jaj, miód) jak również przetworzoną żywnością np. oleje, chleb, dżemy, soki, przetwory z owoców, warzyw, grzybów, zboża, pieczywa, ciast i ciasteczek. Możliwa jest również sprzedaż i przygotowanie posiłków takich jak: pierogi, kopytka, kluski śląskie, knedle z owocami, placki ziemniaczanie i inne. Rolniczy handel detaliczny dopuszcza również produkcje i przetwarzanie żywności pochodzenia zwierzęcego, a więc np. rozbiór, krojenie i mielenie mięsa, a także produkcja produktów mięsnych, mlecznych, rybnych, jajecznych. Wszystkie produkty mają limit dopuszczalnej sprzedaży określone w rozporządzeniu (Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania), na przykład rolnik może sprzedać rocznie 1000 l oleju, 1400 kg produktów mięsnych. Sprzedaż żywności wyprodukowanej we własnym gospodarstwie może odbywać się w miejscu jej wytworzenia, na wystawach, festynach, targach, placach handlowych, kiermaszach, z urządzeń ruchomych i tymczasowych. W miejscach sprzedaży żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego należy w sposób czytelny i widoczny dla konsumenta umieścić.

- Napis „Rolniczy Handel Detaliczny”

- Dane obejmujące: imię i nazwisko albo siedzibę podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny , adres miejsca prowadzenia produkcji tej żywności, miejsca wytwarzanie tej żywności, weterynaryjny nr identyfikacyjny podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny.

Za informacje umieszczone na etykiecie na opakowaniach żywności odpowiadać będzie podmiot, pod którym nazwą lub firmą wprowadzony jest środek spożywczy. Podstawowe etykietowanie dot. również rolniczego handlu detalicznego, tak więc na etykiecie powinno znaleźć się:

- nazwa produktu

- nazwa i adres producenta

- zawartość netto wykaz substancji powodujących alergię lub reakcję nietolerancji

- dowolna informacja np. wartości odżywcza

Kontrola nad bezpieczeństwem żywności powierzona jest trzem inspekcją w zależności od pochodzenia i wytwarzania produktów:

1. Inspekcji Weterynaryjnej : organ odpowiedzialny za nadzór nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego i żywienia zawierającego środki spożywcze produkty pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego tj. żywności złożona

2. Inspekcji Sanitarnej : dot. żywności pochodzenia roślinnego

3. Inspekcji Jakości Handlu i Artykułów Rolno-Spożywczych

Produkcja pierwotna (lub podstawowa) oznacza uprawę roślin lub chów i hodowlę zwierząt w celu pozyskania tzw. produktów pierwotnych. Produkcja pierwotna obejmuje także łowiectwo, rybołówstwo i zbieranie runa leśnego.

Do produktów pierwotnych zaliczamy produkty:

· pochodzenia roślinnego, czyli zboża, owoce, warzywa, zioła, grzyby hodowlane,

· pochodzenia zwierzęcego, czyli jaja, surowe mleko, miód, produkty rybołówstwa,

· zbierane w ich naturalnym środowisku (rosnące w warunkach naturalnych), zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego, czyli grzyby, jagody, ślimaki itp.

Sprzedaż bezpośrednia to sprzedaż małych ilości surowców, czyli produktów produkcji pierwotnej do konsumenta końcowego lub lokalnego zakładu detalicznego bezpośrednio zaopatrującego konsumenta końcowego. Dostawcami bezpośrednimi są zatem producenci małych ilości żywności nieprzetworzonej pochodzenia roślinnego, sprzedawanej konsumentowi finalnemu, tj. osobom indywidualnym np. na targach, placach targowych, w ramach własnych gospodarstw rolnych, handlu obwoźnego, jak również lokalnym sklepom i zakładom gastronomicznym (restauracje, bary, stołówki szkolne i inne).

Produkcja pierwotna obejmuje działalność na poziomie gospodarstw m.in. produkcję, hodowlę i uprawę produktów roślinnych, jak również ich transport wewnętrzny, magazynowanie i postępowanie z produktami (bez znaczącej zmiany ich charakteru) w gospodarstwie i ich dalszy transport do zakładu przetwórczego.

Gospodarstwa działające na rynku spożywczym prowadzące produkcję pierwotną roślinną, a także działającą w ramach dostaw bezpośrednich podlegają nadzorowi Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Nadzór obejmuje m. in obowiązek rejestracji działalności, proporcjonalnego do zagrożeń i skali dokumentowania produkcji, przestrzeganie zasad higieny, poświadczenie stanu zdrowia personelu i jakości używanej wody. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego, konieczne jest przyjęcie wszystkich możliwych środków w celu zapewnienia konsumenta, że żywności znajdująca się w sprzedaży jest bezpieczna dla zdrowia. Podkreślić należy także, iż w myśl obowiązującego prawa to podmiot działający na rynku spożywczym jest w pierwszym rzędzie odpowiedzialny za bezpieczeństwo zdrowotne żywności, a także za wszelkie szkody i uszczerbki na zdrowiu konsumenta spowodowane niewłaściwą jakością żywność. Producent środków spożywczych musi zapewnić, że na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji odbywających się pod jego kontrolą spełniane są właściwe wymagania higieny ustanowione przepisami prawa europejskiego i krajowego.

Porównując sprzedaż w Rolniczym Handlu Detalicznym i w ramach Produkcji Pierwotnej nie zauważamy dużych różnic w działaniu tych dwóch systemów. Są one znikome, istotnym dla rolnika jest dotrzeć do dużej liczby odbiorców w swoim regionie nie ponosząc przy tym dodatkowych kosztów. W przypadku RHD koszty ograniczone są do minimum, ponieważ pracę w takim gospodarstwie rolnym wykonują domownicy, a sprzedaż odbywa się bezpośrednio do konsumenta finalnego.