Profilaktyczny lek na RSV w tym roku wcześniej. Już od 1 września więcej maluchów otrzyma bezpłatny preparat przeciw wirusowi RSV

Wirus RS (RSV), czyli syncytialny wirus nabłonka oddechowego, może spowodować groźną niewydolność oddechową, która wymaga leczenia w szpitalu i nieraz zastosowania sztucznej wentylacji. Jest szczególnie niebezpieczny dla wcześniaków.

– U dzieci, które rodzą się skrajnie przedwcześnie, płuca są bardzo niedojrzałe – nie mają jeszcze pęcherzyków płucnych. (...) Dodatkowo, ponieważ przeciwciała przechodzą przez łożysko w końcowym okresie ciąży, dzieci te nie zdążyły ich dostać od mamy. Dlatego chorują one zdecydowanie najciężej – wyjaśniała prof. Helwich, konsultant krajowa w dziedzinie neonatologii, dodając, że u najmłodszych bardzo szybko może pojawić się niewydolność oddechowa.

Czytaj też: Skuteczny lek na RSV dopuszczony dla dzieci do 2 lat. Beyfortus będzie na razie dostępny w USA

W Polsce od 2008 r. prowadzony jest program lekowy dla wcześniaków najbardziej zagrożonych zakażeniami RSV. To tzw. immunoterapia profilaktyczna, polegająca na podawaniu gotowego przeciwciała monoklonalnego anty-RSV neutralizującego wirusa o nazwie paliwizumab (w leku Synagis). Chociaż w pierwszym roku pandemii odnotowano mniej infekcji RSV, w kolejnych latach zachorowania w Polsce i innych krajach Europy i świata zaczęły pojawiać się wcześniej.

– Ponieważ już w sierpniu na oddziałach neonatologicznych zaczęły się pojawiać chore dzieci, postanowiliśmy przesunąć datę rozpoczęcia immunizacji z października na wrzesień, po to żeby dzieci wcześniej przygotować i wcześniej ochronić przed ciężkim przebiegiem infekcji – powiedziała neonatolog w środę 23 sierpnia na konferencji prasowej w Warszawie.

Kolejne dawki przeciwciała w iniekcjach domięśniowych będą podawane w odstępach ok. miesiąca. Przewidziane jest nie mniej niż trzy dawki i nie więcej niż pięć dawek.

W tym roku po raz pierwszy programem immunizacji RSV objęte będzie kilka nowych grup maluchów, w tym dzieci z hemodynamicznie istotną wadą serca (np. jawną niewydolnością serca, umiarkowanym lub ciężkim wtórnym nadciśnieniem płucnym, siniczymi wadami serca), które w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły 2. roku życia. Rozszerzenie wskazań obowiązuje od 1 marca b.r.

– Ten program ciągle ewoluuje, jest poszerzany po to, żeby objąć ochroną te dzieci, które najbardziej tego wymagają – tłumaczyła prof. Helwich. Przypomniała, że według szacunków wirus RSV jest przyczyną 70 proc. infekcji dróg oddechowych u dzieci w pierwszym roku życia.

Kolejne grupy maluchów, które skorzystają z immunoprofilaktyki zakażeń RSV, to m.in. dzieci z hemodynamicznie istotną wadą serca, które w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły 2. roku życia. One również są narażone na ciężki przebieg infekcji RSV wymagający hospitalizacji i wsparcia oddechowego, zwłaszcza rozwój niewydolności oddechowej lub niewydolności serca.

– To wynika przede wszystkim z anatomii – tłumaczy dr Maria Miszczak-Knecht, konsultant krajowa w dziedzinie kardiologii dziecięcej. – U dzieci z wadą serca możliwości poradzenia sobie układu krążenia w sytuacji, kiedy organizm wymaga jego wzmożonej pracy, są znacznie mniejsze.

Wada serca powoduje nieprawidłowy przepływ krwi przez płuca i zaburzoną wymianę tlenową, a podczas infekcji znacznie rośnie zapotrzebowanie organizmu na tlen. Ryzyko zgonu z powodu tej infekcji jest u nich 24-krotnie wyższe niż u dzieci z wrodzoną wadą serca niezakażonych RSV.

Jak wymieniała kardiolog, profilaktyką RSV objęte będą trzy grupy małych pacjentów kardiologicznych:

• dzieci, które wchodzą w fazę niewydolności krążenia z powodu wady pomimo leczenia farmakologicznego,
• dzieci z wtórnym nadciśnieniem płucnym (umiarkowanym lub ciężkim),
• dzieci z wadą, która powoduje istotne obniżenie utlenowania krwi.

Nowe kwalifikacje do programu objęły również dzieci z dysplazją oskrzelowo-płucną, które w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły 2. roku życia. Będą mieć dostęp do profilaktyki zakażeń RSV również w drugim sezonie zakażeń. Oznacza to, że dziecko urodzone pod koniec 2021 r., które miało zdiagnozowaną dysplazję oskrzelowo-płucną może otrzymać przeciwciało anty-RSV w sezonie zakażeń 2023/2024.

Dysplazja oskrzelowo-płucna, czyli nieprawidłowa funkcja komórek, może mieć związek m.in. z zaburzeniami rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, co wynika z upośledzonego dopływu tlenu. Objawia się zahamowaniem procesu tworzenia pęcherzyków płucnych, które są podstawową jednostką czynnościową płuc. Stanowią one miejsce wymiany gazowej, przez co są niezbędne do życia.

– Dysplazja oskrzelowo płucna to – poza zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym i retinopatią – jedno z najgroźniejszych powikłań u dzieci przedwcześnie urodzonych, szczególnie z ekstremalnie małą masą ciała – podkreśliła prof. Borszewska-Kornacka, prezes Fundacji Koalicja dla Wcześniaka. – Aż 40 proc. dzieci z masą urodzeniową poniżej 1000 gramów choruje na dysplazję oskrzelowo-płucną o różnych stopniach ciężkości. Ale najbardziej obciążone licznymi powikłaniami są dzieci ważące 500, 600 i 700 gramów.

Immunoterapia RSV jest podawana jak szczepionka i choć spełnia podobne funkcje, działa jednak nieco inaczej. Prawdziwej szczepionki dla dzieci wciąż nie ma (choć w przygotowaniu jest taki preparat dla dorosłych).

Dostęp do immunoterapii mają teraz także wcześniaki, które urodziły się między 33. a 35. tygodniem ciąży z małą masą ciała (nie większą niż 1500 gramów), a w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły 6. miesiąca życia.

– Im wcześniej zakończona ciąża, tym mniejsza jest masa urodzeniowa wcześniaków. Ale zdarza się, że nawet w 35. tygodniu ciąży, a więc tzw. późne wcześniaki, rodzą się z małą masą urodzeniową poniżej 1500 gramów. Ich układ oddechowy jest wtedy bardziej narażony na infekcje, niż dzieci urodzonych w tym samym tygodniu ciąży, ale z większą masą urodzeniową – wyjaśniła prof. Borszewska-Kornacka.

Do profilaktyki zakażeń wirusem RSV w dalszym ciągu będą mieć dostęp dzieci, które urodziły się przed 28. tygodniem wieku ciążowego i w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły 1. roku życia oraz dzieci urodzone między 29. – 32. tygodniem wieku ciążowego, które w momencie rozpoczęcia profilaktyki nie ukończyły 6. miesiąca życia. (PAP)

Joanna Morga
jjj/ agt/ arz