Międzybórz: Zaczęło się od karczmy i rzemieślników

Siekierka chloromelanitowa (odmiany jadeitu) znaleziona w okolicach Międzyborza pochodzi z paleolitu, co świadczy o tym, że teren ten był zasiedlony już około 8 tys. lat przed naszą erą. Podczas badań archeologicznych pod Dziesławicami odkryto grodzisko pierwszych Słowian pochodzące z okresu kultury łużyckiej. Tyle fakty.

Teraz legendy. Już w XI wieku na Czerwonym Wzgórzu, na szlaku bursztynowym między Wrocławiem a Kaliszem stała karczma, otoczona osadą rzemieślników, która dała początek miastu.

Z kolei przekazy piśmienne donoszą, że na początku XIII wieku między borami istniała osada zwana Mechoboczem. Kolejne wzmianki podają różne wersje nazwy miasta. W roku 1376 Meczebor, w 1637 Medzibor. Ta ostatnia nazwa funkcjonowała do roku 1886. Międzybórz znany jest od tego roku jako Neumittelwalde, miasto, które po podziale powiatu sycowskiego w 1920 roku znalazło się w Niemieckiej Republice Weimarskiej.

W wieku XVII na pieczęciach miejskich pojawił się herb miasta przedstawiający jodłę z obnażonymi korzeniami, które przysłania krzyż św. Andrzeja. Niegdyś pod takim wezwaniem był tutejszy kościół. Pierwszymi właścicielami miasta byli bracia Piotr i Władysław z Międzyborza. 3 lutego 1340 roku w Sycowie wystawiono dokument, który donosi, że uznawali oni rządy księcia Karola Oleśnickiego. Miasto było wówczas wielką wsią i siedzibą kasztelanii. Posiadało prawa targowe. Były tu warsztaty kowalskie, tartaki i młyny. Kolejnymi kasztelanami byli: Pilgrim, Jan, Uchinko, Stefko i Melchior von Rohr. Ten ostatni ufundował w 1481 roku za proboszcza Bartłomieja Kosickiego drewnianą świątynię pod wezwaniem św. Krzyża.

Dzieje Międzyborza i okolic są związane z jego położeniem na pograniczu Śląska i Wielkopolski. Region ten był obszarem wpływów, rywalizacji i konfliktów między sąsiadującymi państwami. Po okresie piastowskim tereny te należały kolejno do Czech, Austrii i Niemiec. Przez długie lata Międzybórz wchodził w skład księstwa oleśnickiego. Tutaj tamtejsi książęta mieli swoją siedzibę. Zamek wybudowany w latach 40. XIV w., spłonął w XVIII w. Z tego okresu do dziś zachowały się fragmenty murów obronnych na wzgórzu, w pobliżu klasycystycznego kościoła ewangelicko-augsburskiego z XVIII wieku. Międzybórz był katolicką kasztelanią aż do roku 1560. Wtedy do wsi, jak i do państwa sycowskiego, wkroczyła reformacja. W ręce książąt oleśnickich wpadł w 1599 roku, zakupiony przez ziębicko-oleśnickiego księcia Karola II. Nie ominęła Międzyborza wojna 30-letnia, a w jej skutku także i ogromna bieda. W czasie tej wojny wojska austriackie mordowały ludność protestancką, a szwedzkie katolicką.

Pierwsza szkoła powstała w kasztelanii w 1618 roku. 6 maja 1637 roku książę Henryk Wacław z Oleśnicy nadał Międzyborzowi niemieckie prawa miejskie oraz prawo do organizowania jarmarków. Pojawiły się liczne zakłady tkackie. Międzybórz był wtedy miastem obronnym, otoczonym murem. Nie ominęły go zniszczenia, pożary, tutejszą ludność dosięgały epidemie. W roku 1710 dżuma przywleczona ze Zdun przez córkę płóciennika Pawła Poppowego zabrała na tamten świat 178 mieszkańców.

Ciekawostką jest fakt, że w roku 1738 burmistrz Międzyborza Johan Jakob Lutz obsadził winnicami wzgórza międzyborskie. Wyśmienite międzyborskie wino było znanym i bardzo poszukiwanym trunkiem.

NAJWIĘKSZE ATRAKCJE DOLNEGO ŚLĄSKA
PRZEWODNIK PO WROCŁAWIU
DOLNOŚLĄSKIE ZAMKI I PAŁACE

W 1742 roku ziemia międzyborska podzieliła los całego Śląska stając się najpierw prowincją Prus, a potem Cesarstwa Niemieckiego.

Na przełomie XIX i XX wieku doszło do intensywnej rozbudowy miejscowości. W 1910 roku uruchomiono linię kolejową, działał urząd celny oraz Królewski Sąd Grodzki przy ulicy Sycowskiej 52. Pod koniec XIX wieku wybudowano piękną aleję spacerową, doprowadzono do miasta nowe ujęcia wody, wybudowano sześć publicznych studni. W 1894 roku uroczyście konsekrowano nowy rzymskokatolicki kościół. Międzybórz stał się ważnym ośrodkiem administracyjnym.

Mimo sukcesów gospodarczych, okres panowania niemieckiego na tych terenach to przede wszystkim germanizacja ludności polskiej broniącej swej ojczystej mowy. Legendarnymi już postaciami związanymi z tą walką są duchowni ewangeliccy: Robert Fiedler i Jerzy Badura. Dbali oni nie tylko o zachowanie polskości na tej ziemi, ale potrafili utrzymać zgodę między Polakami i Niemcami. Z tego okresu zachowały się zbiory polskich pieśni kościelnych, znanych jako Kancjonały Międzyborskie.

W czasie II wojny stacjonowali tu żołnierze Wehrmachtu, Volkssturmu i SS. Pojawiły się kartki na żywność, ubrania i artykuły pierwszej potrzeby. Do dziś mówi się o mordzie pod Bukowiną 150 przymusowych robotników z międzyborskiego majątku Dziesławice.

Po zakończeniu II wojny światowej teren miasta i gminy Międzybórz powrócił w granice państwa polskiego. To tutaj do dziś jest siedziba gminy miejsko-wiejskiej. Po roku 1975 znalazł się w obrębie województwa kaliskiego, a w 1998 roku stał się częścią powiatu oleśnickiego w województwie dolnośląskim. Współcześni mieszkańcy to potomkowie osadników z centralnej Polski, Kresów Wschodnich oraz repatriantów niemieckich, którzy po przejściu frontu powrócili do swych domostw.

Miasteczko leży na stokach Kocich Gór, w obniżeniu Wzgórz Trzebnicko-Ostrzeszowskich. Północna granica miasta jest jednocześnie granicą województw wielkopolskiego i dolnośląskiego. Przez Międzybórz przebiega droga krajowa 25 Koszalin-Bydgoszcz-Ostrów-Międzybórz-Oleśnica-Wrocław oraz linia kolejowa Łódź-Ostrów-Międzybórz-Oleśnica-Wrocław.

Źródła: Magdalena Bachlińska "Z dziejów Międzyborza", Wikipedia, eduseek.interklasa.pl

NAJWIĘKSZE ATRAKCJE DOLNEGO ŚLĄSKA
PRZEWODNIK PO WROCŁAWIU
DOLNOŚLĄSKIE ZAMKI I PAŁACE