Akcja Żonkile w Oleśnicy. Uroczystości pod tablicą upamiętniającą spaloną synagogę w Oleśnicy

W ramach akcji 21 kwietnia o godzinie 12.00 burmistrz Jan Bronś wraz z przedstawicielami oleśnickiej młodzieży - złożyli kwiaty i zapalili znicz pod tablicą upamiętniającą spaloną synagogę w Oleśnicy. Akcja ma na celu przypomnienie o 79. rocznicy powstania w getcie warszawskim.

Jednym z ocalałych z getta był Marek Edelman, ostatni dowódca ŻOB. 19 kwietnia, w rocznicę powstania, składał on bukiet żółtych kwiatów pod Pomnikiem Bohaterów Getta na Muranowie. Żonkil stał się symbolem szacunku i pamięci o powstaniu. Organizowana od 2013 roku przez Muzeum POLIN akcja ma na celu rozpowszechnianie tego symbolu oraz szerzenie wiedzy na temat samego powstania.

Powstanie zakończyło się 16 maja, kiedy Niemcy wysadzili Wielką Synagogę na Tłomackiem. Teren getta został zrównany z ziemią. Nielicznym uczestnikom powstania udało się uciec.

Wyznawcy judaizmu mieszkali w Oleśnicy już w początkach XIV wieku. Żydzi mieli swoją dzielnicę w mieście obok synagogi, razem z rytualną rzeźnią, szkołą i osobną furtą w murach miejskich.

W XVI wieku w mieście powstała druga - po praskiej - drukarnia na ziemiach cesarstwa, założona przez Chaima Szwarca syna Dawida i Dawida syna Jonatana. W 1530 r. wytłoczyli oni Pięcioksiąg Mojżesza, najstarszy z notowanych druków oleśnickich i pierwszy hebrajski druk na ziemiach Śląska, Czech i Niemiec.

W I poł . XIX wieku powstał cmentarz (przy dzisiejszej ul. Wojska Polskiego) i Nowa Synagoga

W początkach XX wieku Oleśnica stała się siedzibą rabinatu, działały tu też liczne żydowskie organizacje społeczne i polityczne. Liczącymi się mieszkańcami miasta byli Bielschowscy - właściciele młyna i banku czy rodzina kupiecka Tockussów.

W chwili dojścia do władzy Hitlera, w Oleśnicy żyło 114 Żydów. Stopniowo zostali oni poddani licznym represjom. Podczas Nocy Kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 r. nazistowskie bojówki podpaliły synagogę i zdemolowały sklepy należące do Żydów. Do 1939 roku w mieście pozostało jedynie kilkanaście osób narodowości żydowskiej. Nie mamy informacji o ich dalszych losach.